Có một thói quen rất “đời” mà ai chăm giày cũng từng mắc:
cứ thấy giày xỉn màu là… đánh xi. Cứ đánh xong thấy bóng là yên tâm. Và rồi vài tháng sau, đôi giày bắt đầu dày mặt, xỉn nhanh hơn, nứt li ti ở nếp gập, thậm chí nhìn “già” hơn cả trước khi chăm.
Nhiều người đổ lỗi cho chất da, cho đôi giày “không xịn”, hoặc cho loại xi “không tốt”.
Nhưng phần lớn trường hợp, vấn đề nằm ở một điều đơn giản hơn:
Bạn đang đánh xi quá thường xuyên, và đánh sai vai trò của xi.
Một đôi giày da khỏe thường cần 3 thứ khác nhau:
- Làm sạch: lấy bụi bẩn, mồ hôi, dầu cũ… ra khỏi bề mặt
- Dưỡng: bổ sung độ ẩm và dầu cần thiết để da đàn hồi, mềm, bền
- Hoàn thiện/ bảo vệ: tạo lớp phủ mỏng để tăng bóng và chống bám bẩn nhẹ (đây mới là phần “xi” làm tốt)
Vấn đề là nhiều người dùng xi để thay cho cả 3 bước.
Và khi đó, xi bị “gánh” nhiệm vụ nó không sinh ra để làm.
2.1. Lớp xi dày làm da “bí” và xuống màu nhanh
Da thật có cấu trúc sợi và những khoảng hở rất nhỏ. Nó không “thở” như sinh vật, nhưng nó cần sự trao đổi ẩm để giữ đàn hồi.
Khi bạn đánh xi dày, liên tục chồng lớp, lớp sáp + dung môi + cặn màu sẽ tạo thành một “mặt nạ”:
- nhìn bóng lúc mới đánh
- nhưng dễ bám bụi hơn
- và xỉn nhanh hơn vì bụi bám vào lớp sáp dư thừa
Kết quả là bạn lại… đánh thêm. Và vòng lặp bắt đầu.
2.2. Xi nứt ở nếp gập vì “mặt cứng” không co giãn theo da
Giày luôn gập ở mu/đầu mũi. Da ở vùng đó cần đàn hồi.
Trong khi đó, xi sáp (đặc biệt khi đánh dày) tạo một lớp cứng. Khi da gập, lớp cứng không kịp “uốn” theo → sinh ra:
- vết nứt li ti (micro-cracks)
- vệt trắng/xám ở nếp gập
- bề mặt trông “lão hóa” nhanh
Nhiều người tưởng “da nứt”, nhưng thực ra là lớp xi nứt trước. Sau đó mới kéo theo da yếu đi.
2.3. Đánh xi liên tục mà không làm sạch: bạn đang “đóng cặn”
Bụi + dầu cũ + mồ hôi + lớp xi cũ… nếu không được làm sạch định kỳ, bạn sẽ chồng thêm một lớp mới lên một nền không còn “sạch”.
Lúc đó sẽ xuất hiện các hiện tượng rất quen:
- giày bóng đục, không trong
- chỗ bóng chỗ không
- càng đánh càng bệt, nhìn “dày mặt”
- màu bị xám đi dù xi đúng màu
Đây là lý do có những đôi giày: “càng chăm càng xấu”.
2.4. Dung môi trong xi có thể làm da khô nhanh nếu lạm dụng
Hầu hết các loại xi sáp đều cần dung môi để hòa tan sáp và giúp bay hơi nhanh.
Dùng đúng thì ổn. Nhưng dùng quá thường xuyên, đặc biệt trên nền da đang khô, có thể làm:
- bề mặt da mất cân bằng dầu/ẩm
- cảm giác “khô mặt”
- dễ gập nhăn, giảm độ đàn hồi
Xi không phải thứ để “đánh mỗi ngày”.
Nếu đôi giày của bạn có 3/5 dấu hiệu dưới đây, khả năng cao là đang chồng xi sai cách:
1. Bóng nhanh xỉn (1–2 ngày lại xỉn)
2. Bề mặt nhìn dày, “đục”, không trong
3. Nếp gập xuất hiện vệt trắng/xám hoặc nứt li ti
4. Bám bụi nhanh, sờ thấy ráp – bết
5. Đánh thêm xi mà không bóng hơn, chỉ tối màu và nặng mặt
4.1. Giảm tần suất “đánh xi”, tăng tần suất “lau – dưỡng đúng”
Một đôi giày da đi thường xuyên, cách chăm hợp lý (mang tính tham khảo):
- Sau mỗi lần đi: lau bụi khô bằng khăn mềm / bàn chải lông ngựa
- Mỗi 1–2 tuần: làm sạch nhẹ (tùy mức độ)
- Mỗi 2–4 tuần: dưỡng nhẹ để da đàn hồi
- Xi sáp: chỉ khi cần hoàn thiện, hoặc khi muốn tăng bóng/bảo vệ, và luôn đánh mỏng
Tần suất phụ thuộc môi trường (mưa, bụi, đi nhiều/ít). Nhưng nguyên tắc là: đừng biến “xi” thành việc làm hằng ngày.
4.2. Đánh mỏng, đúng vị trí
- Ưu tiên mũi và gót (vùng ít gập)
- Hạn chế đánh dày ở vùng nếp gập
- Mỗi lần chỉ 1 lớp mỏng, đủ đều, chờ khô rồi mới đánh tiếp
Muốn bóng sâu? Không phải đánh dày. Mà là nhiều lớp thật mỏng.
4.3. Định kỳ “reset” – làm sạch lớp xi cũ
Không cần quá thường xuyên, nhưng nếu giày đã:
- bóng đục
- dày mặt
- bệt và xám
thì nên có một lần làm sạch đúng cách để loại cặn cũ, đưa da về nền sạch, rồi dưỡng lại.
Đây là bước rất nhiều người bỏ qua, nên cứ đánh mãi mà không cải thiện.
Một đôi giày bền không phải vì được đánh xi nhiều, mà vì được chăm đúng thứ tự:
Sạch → Dưỡng → Hoàn thiện (xi)
Xi giống như lớp áo khoác đẹp: mặc đúng lúc thì sang, mặc sai lúc thì ngột ngạt.
Khi bạn bớt vội “làm bóng ngay”, đôi giày sẽ bắt đầu đẹp theo cách bền hơn: bề mặt trong hơn, nếp gập sạch hơn, và càng đi càng “lên nước”.
